اولین کارگاه آموزشي "خدمات کتابخانهاي در مدارس ابتدايي" ويژه کتابداران و مربيان آموزشگاهها در کتابخانه عمومي حسينيه ارشاد در روز چهارشنبه 17 مرداد ماه برگزار شد. مدرسین کارگاه خانمها نسیم افضلی و اکرم هوشنگی بودند. اين کارگاه در دو بخش خدمات عمومی و فنی از ساعت 9:15 آغاز شد و در ساعت 13:30 به پايان رسيد.
بیان تجربیات امروز و طرح «امید و آرزو» در کتابخانه با تکیه بر تجربهی 32 ساله در زمینهی ارائهی خدمات به کودکان و نوجوانان جامعه در کتابخانهی عمومی حسینیه ارشاد به دست آمده است. اکنون، برآیند تمامی این تجربیات، با مطالعه و برنامهریزی دقیق در خدمت کتابخانههای آموزشگاهی نیز قرار گرفته است و برآنیم تا در فرصت اندک گارگاه امروز، چکیدهای از آنها را در اختیارتان بگذاریم. امروز در مورد:
• معرفی شخصیتهای امید و آرزو:
امید و آرزو نام خواهر و برادری است که همراه کودکان تجربه میکنند و میآموزند؛ کتاب میخوانند و لذت میبرند مثل هر کودک دیگری، آنها هم چیزهایی را نمیدانند که به کمک بزرگترها و کتابدارن راهنمایی میشوند.
آنها از وقتی در کتابخانه حسینیه ارشاد متولد شدند، کتابخانه امید و آرزوی بیشتری برای بهتر شدن حال کودکان و نوجوانان این مرز و بوم دارد. امید و آرزو در آغاز راه کتاب خواندن، با دوستان خود همراه میشوند و مهارتهایی را که آموختند برای بچهها میگویند.
• معرفی مهارتهای زندگی امید و آرزو:
آداب غذا خوردن، آداب کتابخواندن، آداب مهربانی، مسئولیت پذیری، پاکیزگی محیط زیست و در آخر مهارت پرسشگری
• معرفی و نحوه استفاده از کارتهای آموزشی امید و آرزو:
کتابداران، چگونگی و چرایی مهارتهای ذکر شده در محیط خانواده، اجتماع و مدرسه را با استفاده از کارتهای آموزشی امید و آرزو و به زبان شعر بیان میکنند. کارتهای آموزشی تولید شده در کتابخانه برای مقاطع پیش دبستان، اول و دوم (6تا 9 سال) مناسب هستند و میتوانند در کنار سایر منابع کتابخانه مورد استفاده قرار گیرند. این فعالیت در برگزرای زنگهای کتابخانه منبع مناسبی برای این گروههای سنی است.
• معرفی و نحوه استفاده از دفترچههای کار امید و آرزو:
دفترچههای کار امید و آرزو همراستای کارتهای آموزشی امید و آرزو طراحی و تنظیم شدهاند و در اختیار همهی دانش آموزان از پیش دبستانی تا ششم قرار میگیرند. دفترچههای کار محلی مناسب برای برونداد و ثبت ذهنیت دانشآموزان در زنگهای کتابخانه است. دانشآموزان میتوانند به صورت فردی یا گروهی نظرات و ایدههای خود را در قسمت خالی دفترچه تحت عنوان «تو چی فکر میکنی؟» بنگارند. ممکن است این فکر به شکل نقاشی، گزارش، خلاصه، طرح یک چیستان یا بازی و یا حتی یک نمایشنامه یا هرچیز دیگری نمود پیدا کند. این دفترچه رازهایی از افکار و درونمایهی دانش آموزان است که هر زنگ نزد کتابداران میماند تا در نهایت گنجینهی یک ساله از ایدههای فردی یا گروهی آنها باشد.
• معرفی منابع کتابخانهای مربوط به هر موضوع:
منابع کتابخانهای برای موضوعات زیر معرفی شد.
(آداب غذا خوردن)
(آداب کتابخواندن)
(آداب مهربانی)
(آداب مسئولیتپذیری)
(پاکیزگی محیط زیست)
(تحقیق و پژوهش)
. نحوهی برگزاری زنگهای کتابخانه در مدارس با توجه به هوشهای چندگانه، فعالیتها، نوشتن گزارش، سنجش:
از میان هوش های هشتگانه(1)میتوان افراد را به سه دستهی- دیداری- شنیداری- لمسی تقسیم بندی کرد بر این اساس برای برگزاری یک زنگ کتابخانهی خوب باید برای هر سه دسته جذابیت ایجاد شود.
برگزاری مفید زنگهای کتابخانه به عوامل متعددی وابسته است. داشتن تنها 45 دقیقه در هفته اگرچه فرصت اندکیست ولی میتواند بستر مناسبی برای آشنایی، جذب و علاقهمند کردن دانشآموزان به کتاب و کتابخانه باشد. حتی اگر این هم فراهم نشد، راه هایی برای جذب و استفاده از زنگ های تفریح وجود دارد که در ادامه پیشنهاد میشود. آموزگاران باید یقین پیدا کنند که کتابدار در کار آموزش آنها دخالت نمیکند و زنگ کتابخانه مانند ابزار کمک آموزشی برای آنهاست. در ضمن کتابدار باید برای ارتباط خوب با آموزگاران تلاش کرده و خدمات کتابخانهای مناسبی به آنها نیز ارائه کند. داشتن یک طرح درس کلی و نوشتن گزارشهای دقیق با جزئیات بعد از برگزاری هر کلاس یا فعالیت، اهمیت زیادی دارد و ثبت و ضبط تجربیات برای بهرهگیری در برداشتن گامهای بهتر و انجام موثرتر کارها در آینده، ضروریست. نظر سنجی از اولیاء و مربیان مرجع خوبی برای سنجش میزان اثربخشی فعالیتهای کتابداران در کتابخانه است.
1- دژگامی، صغری (1392). تحليل يادگيري بر اساس مقايسه سبكهاي شناختي و هوش چندگانه هوارد گاردنر. تهران : علم.
در بخش دوم کارگاه (آموزش خدمات فنی) راجع به مطالب زير براي شرکت کنندگان توضيح دادند. لازم به ذکر است که کارگاه در اين قسمت با آموزش مستقيم و روش پرسش و پاسخ انجام گردید.
1. نحوه فهرستنویسی توصیفی کتاب های کودکان بر اساس فیپای هر کتاب
2. نحوه فهرستنویسی تحلیلی کتاب های کودکان بر اساس فیپای هر کتاب
3. توضیح درباره انتخاب موضوع برای کتاب ها و استفاده از نمایه نسبی دیویی جهت رده بندی
4. آموزش نحوه استفاده از نشانه مؤلف
5. چگونگی انتخاب گروه های سنی برای کتاب های مختلف
6. چگونگی استفاده از خال های رنگی برای گروه های سنی
7. چگونگی استفاده از نوار رنگی برای قالب (محتوای) کتاب ها
8. چگونگی چینش کتاب ها در قفسه ها به صورت الفبایی
در انتها مدرسان به پرسش هاي شرکت کنندگان پاسخ دادند و نشست در ساعت 13:30 به اتمام رسيد.