کارشناس بخش مرجع کتابخانه مجلس گفت: منابع مرجع، پاسخگوی اولیه مراجعان و پژوهشگرانی است که درحال تحقیق بر روی پروژه‌‌های پژوهشی خود هستند.
«بخش مرجع» ویترین کتابخانه مجلس است
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بخش مرجع کتابخانه مجلس شورای اسلامی، به گفته کیانوش بیاتی، کارشناس این بخش، نقطه نهایی ارائه‌دهنده خدماتی است که از مجموع فعالیتهای تخصصی کارکنان و کتابداران کتابخانه مجلس حاصل شده؛ جایی که مراجعان کتابخانه، با پرسش‌های تحقیقی و پژوهشی از ساده تا پیچیده به آن مراجعه می‌کنند و... درباره فعالیت این بخش گفت‌و‌گویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
بخش مرجع کتابخانه مجلس از چه‌زمانی آغاز به‌کار کرد؟
بخش مرجع همیشه دایر و مشغول به‌کار بوده‌است. کتاب‌های مرجع، پربازدید هستند و نمی‌توان آنها را در مخزن نگه‌داری کرد؛ به همین دلیل باید در دسترس مراجعان باشند.
فعالیتهای بخش مرجع کتابخانه مجلس شامل چه اقداماتی می‌شود؟
هدف نهایی از فعالیتهای کاری و تخصصی در کتابخانه، ارائه خدمات مرجع است. تمامی فعالیتهای تخصصی که در کتابخانه توسط کارکنان و کتابداران انجام می‌شود، همگی در بخش مرجع آماده ارائه می‌شود. مراجعان با پرسش‌های تحقیقی و پژوهشی به این بخش مراجعه می‌کنند. منابع مرجع، پاسخگوی اولیه مراجعان و پژوهشگرانی است که درحال تحقیق بر روی پروژه‌ای درسی یا پژوهشی هستند و به مراجعه‌کننده کمک می‌کند تا بتواند به‌صورت جامع و خلاصه با آن موضوع آشنا شوند و سرنخ‌های آن موضوع را به‌دست بیاورند و بر اساس آن سرنخ‌ها نظیر مقالات، رساله‌ها، کتب، نشریات و... به ادامه و تکمیل تحقیق خود بپردازند.
چه تعداد کتاب و با چه موضوعاتی در بخش مرجع کتابخانه وجود دارد ؟
12 هزار جلد کتاب فارسی و حدود سه‌هزار جلد کتاب لاتین در بخش مرجع وجود دارد. مجموعه منابع کتابخانه مجلس، کتاب‌های حوزه علوم انسانی را در برمی‌گیرد و لذا این بخش فاقد منابع در حوزه علوم پزشکی، علوم فنی مهندسی و علوم محض است. مرجع ویترین منابع موجود کتابخانه مجلس شورای اسلامی و به قول قدیمی‌ها؛ «مشت نمونه خروار» است. مجموعه مرجعی هم که در اینجا قرار دارد، مجموعه علوم انسانی به‌ویژه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی است.
منابع موجود در بخش مرجع کتابخانه مجلس شامل دایره‌المعارف‌های اسلامی، منابع مرجع فلسفه و منطق، منابع تفاسیر قرآن، منابع مطالعات نهج‌البلاغه، علوم حدیث، فقه و اصول، کلام و تصوف؛ منابع مرجع ادبیات و مکاتب مختلف، تاریخ جهان و اسلام، منابع مرجع علوم اجتماعی، جغرافیا، علوم سیاسی و بخشی شامل منابع منتشره مجلس شورای اسلامی نظیر؛ مجموعه قوانین مصوب مجلس، مشروح مذاکرات مجلس، منابع مهم و مرجع مربوط به مجلس شورای اسلامی چه در دوره‌های قبل(مجلس شورای ملی) و چه در دوره حاضر(مجلس شورای اسلامی)، کتاب‌های مرجع حقوق ایران، حقوق بین‌الملل و ...، منابع مرجع هنر و معماری، ادبیات فارسی، ادبیات عربی و ادبیات جهان، منابع مرجع مربوط به سینما، تئاتر و مطبوعات قدیم و معاصر و بخشی نیز شامل کتاب‌شناسی‌ها و فهرست‌هایی که ابزار کار مراجعانی است که به کتابخانه مجلس می‌آیند.
مراجعه‌کنندگان بخش مرجع کتابخانه مجلس بیشتر از چه قشری هستند؟
کتابخانه یک کانون علمی و پژوهشی است و مجموعه‌سازی منابع که طی بیش از یک صد سال گذشته صورت گرفته، با زحمات فراوان و شیوه‌ای دقیق انجام شده است. از زمان تاسیس کتابخانه، انتخاب و تامین منابع مورد نیاز، توسط افراد کتابشناس و بنابراین منابع علمی و پژوهشی خوبی در اینجا گرد آمده است. به‌تبع آن، بخش مرجع هم این‌طور است. کتابخانه مجلس به‌لحاظ مجموعه‌ای که دارد، جزء کتابخانه‌های طراز اول به‌حساب می‌آید و مراجعان از گذشته تا به‌حال، از محققان طراز اول ایرانی و خارجی بوده‌اند.
عمده مراجعه‌کنندگان این کتابخانه، دانشجویان ایرانی و خارجی مقاطع مختلف دانشگاه‌هی، استادان کشورهای خارجی نظیر: اسپانیا، عراق، ارمنستان، ژاپن، چین، آمریکا، بریتانیا و... که گاهی در کشورهای خود به منابع مورد نیاز، دست پیدا نکرده و در موضوعاتی به‌ویژه در حوزه‌های ایران‌شناسی و اسلام شناسی به کتابخانه‌ی مجلس مراجعه می‌کنند.
منابع مورد نیاز بخش مرجع کتابخانه مجلس چطور تامین می‌شود؟
در کتابخانه، یک واحد مجموعه‌سازی فعالی وجود دارد که انتخاب و تامین منابع به‌عهده این گروه است و انتخاب منابع هم به‌شکل گروهی توسط شورا انجام می‌شود و این گروه منابع مرجع موردنیاز خود اعم از داخلی و خارجی را شناسایی کرده و بخشی که وظیفه خریداری کتاب‌ها را برعهده دارد، این منابع را خریداری می‌کند. تلاش کرده‌ایم تا منابع مرجع داخلی و خارجی را از ناشران معتبر دریافت کنیم؛ برای خرید کتاب‌های مرجع خارجی نیز با برخی از ناشر مثل انتشارات بریل در هلند، اتو هاراسویتس در آلمان و که نزدیک به 80سال است با آنها ارتباط داریم، خریداری می‌کنیم.
به‌روزرسانی کتاب‌های بخش مرجع کتابخانه مجلس چه‌طور انجام می‌شود؟
در حوزه منابع مرجع، با توجه به بودجه‌ای که هرساله به این بخش تعلق می‌گیرد، در تلاش هستیم تا منابع را به‌روز کنیم و نیازهای کنونی و آتی مراجعه‌کنندگان را پیش‌بینی کرده و پاسخگوی سوالات آنها باشیم.
با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم در جامعه، آیا بودجه‌ای که کتابخانه مجلس برای تامین منابع بخش در اختیار قرار می‌دهد، پاسخگوی رفع نیازهای این بخش است؟
با توجه به وضعیت بودجه کشور، کتابخانه‌ها نیز تحت تاثیر قرار میگیرند. طبعا وقتی بودجه در جامعه به‌حد کافی باشد، سهمیه خوبی برای خرید منابع مرجع داخلی و یا خارجی خواهیم داشت. در هر حال، هرسال بودجه‌ای در حد تامین منابع بخش مرجع کتابخانه لحاظ می‌شود. نکته دیگر اینکه قیمت کتاب‌ها در بخش فارسی و به‌ویژه کتاب‌های لاتین، بسیار افزایش یافته و این امر، خودبه‌خود بار اضافی بودجه‌ای به کتابخانه‌ها تحمیل می‌کند.
با توجه به گرانی کاغذ و کتاب، وضعیت کتابخانه‌ها در چه شرایطی است و این مقوله چه‌اندازه خرید کتاب‌های بخش مرجع را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟
در شرایطی که با گرانی کتاب مواجه هستیم و حتی در شرایط عادی، کتابخانه‌ها باید جلودار تامین منابع باشند. کتابخانه‌ها برای این هدف تاسیس شدند تا حجم زیادی از منابع چاپی و الکترونیکی را تهیه کنند. در شرایط عادی هم نمی‌توانیم توقع داشته‌باشیم مردم با هزینه‌های معمول خود کتاب‌های موردنیاز خود را تامین کنند؛ درحال حاضر هم که با گرانی کتاب و جمعیتی که خواهان این کتاب‌ها هستند، مواجهیم، در این شرایط کتابخانه‌ها بیش از پیش باید این بار را به‌دوش بکشند و با تامین بودجه لازم، کتاب‌ها و منابع اطلاعاتی که جامعه دانشی و پژوهشگر ما به آن نیاز دارد، تامین کنند.
از نظر شما تعامل میان کتابخانه‌ها چه‌اندازه در تامین منابع اطلاعاتی مردم تاثیرگذار است؟
یک کتابخانه به‌تنهایی، همه منابع مورد نیاز مراجعان را در اختیار ندارد به‌همین دلیل بخشهایی از نیازهای مراجعان با ارجاع آنان به مخازن و منابع سایر مراکز دانشگاهی، سازمانی و نظایر آن برطرف می‌شود. البته در سال‌های اخیر، همکاری‌های کتابخانه‌ای اتفاق افتاده که حائز اهمیت است؛ اما هنوز به‌حد مطلبوبی نرسیده‌است.
در سطح همکاری‌های کتابخانه‌ها می‌توانیم بیش از این فعالیت داشته‌باشیم البته این همکاری مستلزم این است که افراد صاحب ایده این کار را با مدیریت دقیق و مستمر ادامه بدهند تا مراجعه‌کنندگان بتواند به این منابع دسترسی پیدا کنند.
در پایان؛ شرایط عضویت در کتابخانه مجلس را توضیح دهید.
مراجعان به کتابخانه مجلس شورای اسلامی می‌توانند با ارائه کارت ملی خود، از خدمات همه بخشهای کتابخانه استفاده کنند.
منبع خبر: خبرگزاری ایبنا